Ngành hàng không đang  phải đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu và yêu cầu khắt khe về giảm thiểu phát thải khí CO2; đặt ra hai nhiệm vụ lớn: CHUYỂN ĐỔI SỐ để nâng cao hiệu quả vận hành và trải nghiệm khách hàng, đồng thời thúc đẩy CHUYỂN ĐỔI XANH nhằm giảm phát thải khí CO2.

Những giải pháp công nghệ đột phá nào đang giúp ngành hàng không hoàn thành cả hai nhiệm vụ này? Bản tin Innovations of The Week tuần này giới thiệu đến bạn đọc 4 giải pháp nổi bật
 

1. Giải pháp cho máy bay thương mại không phát thải với quãng đường lên đến 800 km

Ngành hàng không toàn cầu đang đối mặt với thách thức lớn trong việc giảm thiểu lượng khí nhà kính. Theo ước tính, ngành này đóng góp 2,5% lượng khí thải nhà kính hàng năm, làm gia tăng nguy cơ biến đổi khí hậu. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc phát triển các giải pháp bền vững, ZeroAvia, một startup được thành lập vào năm 2017 bởi Val Miftakhov tại San Carlos, California, đã tiên phong đưa ra giải pháp sử dụng nhiên liệu hydro nhằm giảm thiểu lượng khí thải từ các chuyến bay thương mại. Startup này không chỉ dừng lại ở việc giảm phát thải, mà còn tạo ra một hệ sinh thái hàng không bền vững, tái định hình tương lai của ngành hàng không toàn cầu.

ZeroAvia tập trung phát triển các hệ thống động cơ dùng nhiên liệu hydro với tầm nhìn tạo ra các chuyến bay không phát thải, với phạm vi bay lên đến 800 km. Giải pháp này sử dụng hydro làm nhiên liệu sạch, không giống như các động cơ truyền thống chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Trong khi các động cơ sử dụng nhiên liệu hóa thạch thải ra lượng lớn CO2 và các khí nhà kính khác, động cơ chạy bằng hydro chỉ thải ra nước sau quá trình đốt cháy. Điều này giúp giảm đáng kể lượng CO2 – nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng ấm lên toàn cầu.

Không chỉ mang lại giải pháp giảm phát thải, công nghệ của ZeroAvia còn giúp tăng cường hiệu quả kinh tế cho các hãng hàng không. Hệ thống động cơ hydro được thiết kế với chi phí vận hành và bảo dưỡng thấp hơn so với các động cơ truyền thống. Điều này bắt nguồn từ việc các động cơ hydro có ít bộ phận cơ khí chuyển động hơn, dẫn đến ít hao mòn và bảo trì. Nhờ đó, chi phí vận hành giảm thiểu, giúp các hãng hàng không có thể cắt giảm chi phí trong khi duy trì hiệu suất bay cao. Tính khả thi kinh tế của ZeroAvia có thể đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ động cơ truyền thống sang động cơ dùng nhiên liệu sạch, mở ra cánh cửa cho các giải pháp bền vững trong ngành hàng không.

Giải pháp của ZeroAvia không chỉ đơn thuần là một bước đột phá về công nghệ mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới sự phát triển bền vững trong ngành hàng không. Với việc loại bỏ hoàn toàn phát thải CO2 và giảm thiểu khí nhà kính, ZeroAvia đang tái định hình cách thức vận hành của ngành hàng không toàn cầu. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường, mà còn mở ra một tương lai nơi các chuyến bay có thể trở thành phương tiện giao thông thân thiện với môi trường.

Việt Nam cũng có thể tham khảo giải pháp từ ZeroAvia bởi Việt Nam là một quốc gia đang phát triển nhanh chóng, với ngành hàng không nội địa và quốc tế tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Tuy nhiên, vấn đề ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu cũng đang đặt ra những thách thức không nhỏ. Với việc áp dụng công nghệ động cơ hydro, Việt Nam có thể giảm bớt gánh nặng về phát thải từ ngành hàng không, đồng thời đáp ứng các cam kết quốc tế về chống biến đổi khí hậu. Hơn nữa, sự phát triển của công nghệ này có thể mở ra cơ hội cho Việt Nam trở thành một phần trong hệ sinh thái hàng không xanh của khu vực Đông Nam Á.

2. Máy bay điện cất cánh thẳng đứng, không cần đường băng!

Là startup đầu tiên trên thế giới phát triển máy bay phản lực cất cánh và hạ cánh thẳng đứng hoàn toàn bằng điện, chạy bằng pin, Lilium được thành lập vào năm 2015 với mục tiêu thay đổi cách thức di chuyển giữa các đô thị lớn, mang đến một phương tiện vận tải hàng không không chỉ nhanh chóng, tiện lợi mà còn thân thiện với môi trường. Với những đột phá về công nghệ và tầm nhìn xa, Lilium đã trở thành startup đầu tiên trên thế giới phát triển dòng máy bay điện cất cánh thẳng đứng 

Máy bay của Lilium là dòng máy bay điện hoàn toàn (eVTOL - Electric Vertical Take-Off and Landing), được thiết kế với 7 chỗ ngồi, bao gồm 1 phi công và 6 hành khách hoặc tương đương về trọng tải hàng hóa; và dự kiến sẽ mở rộng hoạt động bay khoảng 175 km (108 dặm). Một trong những đặc điểm nổi bật của máy bay Lilium là khả năng cất cánh và hạ cánh theo phương thẳng đứng, tương tự trực thăng. Điều này mang lại tính linh hoạt cao, cho phép máy bay hoạt động ở nhiều địa điểm không cần đường băng dài, chỉ cần các bãi đáp nhỏ. Máy bay có thể cất cánh trong vòng 10 giây và hạ cánh trong khoảng 45 giây, giúp tiết kiệm thời gian và không gian, đặc biệt phù hợp cho các khu vực đô thị đông đúc hoặc địa hình khó khăn. Máy bay sẽ cất cánh thẳng đứng trong 10 giây và hạ cánh thẳng đứng ngắn trong 45 giây. Lilium hướng tới cung cấp các tuyến di chuyển cho hành khách và hàng hoá trong phạm vi 300 km. Và vì cất cánh và hạ cánh theo phương thẳng đứng, điều này mang lại tính linh hoạt cao, cho phép máy bay hoạt động ở nhiều địa điểm không cần đường băng dài, chỉ cần các bãi đáp nhỏ. Trong tương lai có một phương tiện di chuyển tốc độ cao hoàn toàn mới, bay những chiếc máy bay này từ trung tâm thành phố này đến trung tâm thành phố khác. Lilium kỳ vọng sẽ đưa vào sử dụng những chiếc máy bay chạy bằng pin vào năm 2025 để đưa đón hành khách giữa các thành phố với mức giá tương đương với taxi.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình hiện đại hóa giao thông và đô thị hóa, giải pháp máy bay điện của Lilium có thể đáp ứng nhiều nhu cầu cấp thiết. Với khả năng bay nhanh, không cần đường băng dài, Lilium có thể giúp rút ngắn thời gian di chuyển giữa các trung tâm thành phố và khu vực phát triển mới, khu đô thị ngoại thành. Bên cạnh đó, Việt Nam đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm và khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông xanh - máy bay chạy bằng điện của Lilium không phát thải khí CO2, có thể góp phần vào chiến lược bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu

3. Giải pháp biometrics đột phá trong kiểm tra an ninh sân bay

Đứng trước nhu cầu gia tăng về các giải pháp an ninh hiện đại, đặc biệt là sau các sự kiện toàn cầu liên quan đến an ninh hàng không, khi các sân bay và các sự kiện lớn yêu cầu quy trình kiểm tra an ninh nhanh chóng nhưng vẫn đảm bảo độ an toàn cao. Sau sự kiện khủng bố 11/9 tại Mỹ, việc tăng cường bảo mật tại sân bay trở thành một ưu tiên hàng đầu, tuy nhiên, quy trình kiểm tra an ninh truyền thống đã khiến thời gian chờ đợi trở nên quá dài và phức tạp. Clear Secure là một startup công nghệ nổi tiếng của Mỹ, chuyên phát triển các giải pháp sinh trắc học (biometrics) đã ra đời để giải quyết vấn đề này, mang lại trải nghiệm nhanh chóng và an toàn hơn cho hành khách. ​Được thành lập vào năm 2010 và có trụ sở tại New York, Clear đã nhanh chóng mở rộng và triển khai công nghệ của mình tại hơn 50 sân bay lớn ở Mỹ, bao gồm các sân bay như San Francisco, Denver, và New York​

Clear Secure sử dụng công nghệ biometrics (sinh trắc học) để xác thực danh tính của hành khách một cách nhanh chóng và an toàn. Khi đăng ký với Clear, người dùng cung cấp các dữ liệu sinh trắc học của mình như khuôn mặt, dấu vân tay, mống mắt, và thông tin cá nhân được lưu trữ trong hệ thống bảo mật cao. Khi người dùng đến các điểm kiểm tra an ninh, như tại sân bay hoặc sự kiện lớn, họ chỉ cần quét dấu vân tay hoặc khuôn mặt để xác thực danh tính mà không cần xuất trình giấy tờ như hộ chiếu hay vé máy bay

Đặc biệt, công nghệ NextGen Identity+ của Clear đang được nâng cấp để cải thiện quy trình nhận dạng. Với hệ thống mới này, hành khách có thể xác thực danh tính thông qua nhận diện khuôn mặt mà không cần phải dừng lại tại các trạm kiểm tra. Điều này giúp quá trình di chuyển qua các điểm kiểm tra an ninh trở nên liền mạch và không ngắt quãng, mang lại trải nghiệm tiện lợi và hiện đại hơn​

Clear Secure mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho khách hàng cũng như các sân bay và sự kiện. Trước tiên, giải pháp này tiết kiệm thời gian đáng kể cho hành khách khi di chuyển qua các điểm kiểm tra an ninh. Với Clear, thời gian chờ đợi có thể giảm xuống dưới 5 phút, giúp hành khách không còn lo lắng về việc xếp hàng dài chờ đợi trước khi lên máy bay​. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các sân bay lớn thường xuyên phải đối mặt với tình trạng quá tải, đặc biệt là vào các mùa du lịch cao điểm.

Ngoài ra, Clear Secure còn mang lại tăng cường bảo mật nhờ vào việc sử dụng công nghệ sinh trắc học tiên tiến. Việc xác thực danh tính thông qua khuôn mặt, mống mắt, và vân tay giúp giảm thiểu rủi ro gian lận, đồng thời đảm bảo rằng chỉ những người đã đăng ký trước đó mới có thể sử dụng dịch vụ​. Hệ thống biometrics này còn được sử dụng tại các sự kiện thể thao và sân vận động, giúp kiểm soát đám đông hiệu quả và nâng cao trải nghiệm của người tham gia.

Clear cũng mang lại ứng dụng đa dạng ngoài lĩnh vực hàng không. Dịch vụ này đã được triển khai tại nhiều sự kiện lớn như các trận đấu bóng chày MLB, NFL, và các sân vận động trên khắp nước Mỹ, mang đến sự linh hoạt và tiện lợi cho khách hàng ở mọi nơi​. Khách hàng của Clear còn có thể sử dụng dịch vụ tại các sự kiện và trung tâm thương mại mà không phải trải qua quy trình kiểm tra phức tạp như thông thường.

Tại Việt Nam, khi nhu cầu về các giải pháp công nghệ hiện đại trong lĩnh vực hàng không và quản lý sự kiện ngày càng tăng, Clear Secure có thể là một giải pháp lý tưởng để cải thiện hệ thống an ninh. Các sân bay lớn như Nội Bài ở Hà Nội và Tân Sơn Nhất tại TP. Hồ Chí Minh thường xuyên đối mặt với tình trạng quá tải vào mùa cao điểm, khiến thời gian kiểm tra an ninh trở nên dài và phức tạp. Việc triển khai hệ thống biometrics tương tự của Clear tại các sân bay này có thể giúp giảm bớt thời gian chờ đợi của hành khách, đồng thời đảm bảo an ninh ở mức độ cao.

Ngoài ra, với xu hướng phát triển các sự kiện quốc tế tại Việt Nam, như SEA Games hay các hội chợ triển lãm quốc tế, Clear cũng có thể mang đến giải pháp quản lý đám đông hiệu quả hơn. Bằng cách sử dụng hệ thống nhận diện khuôn mặt và dấu vân tay, các sự kiện lớn có thể đảm bảo an ninh và quản lý khách tham gia một cách liền mạch và hiệu quả. Điều này không chỉ giúp nâng cao trải nghiệm của khách hàng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà tổ chức sự kiện trong việc kiểm soát và vận hành

4. Không cần nhân viên sân bay - đã có giải pháp AR để chỉ đường và hướng dẫn hành khách 

Pointr, một công ty công nghệ có trụ sở tại Anh, được thành lập vào năm 2013, chuyên phát triển các giải pháp điều hướng trong nhà và bản đồ cho các không gian lớn, đặc biệt là sân bay. Với mục tiêu giúp hành khách dễ dàng tìm đường trong các không gian phức tạp như sân bay, Pointr sử dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) để cung cấp thông tin hướng dẫn thời gian thực trực tiếp trên thiết bị di động hoặc kính AR.
Pointr cung cấp một giải pháp điều hướng trong nhà độc đáo dựa trên thực tế tăng cường (AR) kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI), nhằm giải quyết các thách thức điều hướng trong những không gian lớn, chẳng hạn như sân bay, trung tâm thương mại, bệnh viện và khách sạn. Công nghệ này đặc biệt hữu ích trong các môi trường mà tín hiệu vệ tinh hoặc các giải pháp điều hướng truyền thống như Google Maps không hoạt động hiệu quả do bị chặn bởi các tòa nhà lớn hoặc kết cấu kim loại.

Một trong những ứng dụng nổi bật của Pointr là hệ thống chỉ đường AR, được sử dụng tại Sân bay Gatwick (Anh). Hơn 2.000 beacon đã được lắp đặt tại các nhà ga để hỗ trợ hệ thống điều hướng AR, giúp hành khách dễ dàng tìm đến các quầy check-in, cổng khởi hành và băng chuyền hành lý. Hành khách có thể sử dụng công nghệ này mà không cần tải ứng dụng, chỉ cần quét QR code hoặc sử dụng NFC tag để truy cập vào hệ thống. Pointr sẽ cung cấp bản đồ 3D trực quan và hướng dẫn theo thời gian thực qua camera của thiết bị di động. Khi hành khách di chuyển trong sân bay, họ có thể thấy các chỉ dẫn được hiển thị ngay trên màn hình dưới dạng lớp phủ thực tế tăng cường. Ví dụ, hành khách có thể nhìn thấy một mũi tên dẫn đến cổng khởi hành, quầy check-in hoặc băng chuyền hành lý mà không cần phải dựa vào biển báo vật lý hay hỏi nhân viên sân bay.

Ngoài ra, Pointr cũng cung cấp các tính năng hỗ trợ cho người khuyết tật, giúp họ di chuyển dễ dàng trong sân bay bằng cách tránh các khu vực có cầu thang hoặc thang máy​

Với sự phát triển nhanh chóng của các sân bay lớn tại Việt Nam, giải pháp của Pointr có thể giúp cải thiện đáng kể trải nghiệm của hành khách. Khi số lượng hành khách tăng nhanh, đặc biệt vào các mùa du lịch cao điểm, hệ thống này sẽ giúp giảm tải áp lực cho nhân viên sân bay và tối ưu hóa quy trình điều hướng hành khách. Thêm vào đó, việc dễ dàng tích hợp với các thiết bị di động mà không cần cài đặt ứng dụng phức tạp giúp giải pháp này phù hợp với mọi đối tượng khách hàng. Ngoài ra, giải pháp này cũng phù hợp với các chiến lược phát triển sân bay thông minh mà Việt Nam đang hướng tới. Công nghệ của Pointr không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình điều hướng mà còn cung cấp dữ liệu về hành vi di chuyển của hành khách, giúp sân bay quản lý luồng khách hiệu quả hơn.

Trúc Uyên