InnovationUP#16: Mô hình ngôi nhà đổi mới sáng tạo là gì?

Trong bối cảnh nền kinh tế liên tục hứng chịu những “cơn gió nghịch”, nhiều doanh nghiệp, tập đoàn đang gấp rút “chuyển mình” để nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp tuy “nhìn xa trông rộng” nhưng lại “chới với” trong quá trình đổi mới sáng tạo vì thiếu hụt chiến lược và cơ cấu hỗ trợ triển khai đổi mới sáng tạo.

Kinh nghiệm đổi mới sáng tạo từ PNJ

Tại Việt Nam, giai đoạn 2018 - 2019 đã chứng kiến chiến lược đổi mới sáng tạo mạnh mẽ từ PNJ. Tại tọa đàm ra mắt Học viện SME ASEAN 2.0, bà Cao Thị Ngọc Dung - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) chia sẻ thêm về chiến lược này. Theo bà Dung, “điều khó khăn nhất không phải công nghệ, mà là thay đổi văn hóa doanh nghiệp”. 

Như bất cứ doanh nghiệp nào khác, PNJ cũng đứng giữa “ngã ba đường” đầy thử thách. Trước khi doanh thu “bứt phá” 75% ngay giữa mùa dịch, trước khi trở thành TOP 1 Nhà tuyển dụng được yêu thích nhất 2023 ngành bán lẻ, bán sỉ, PNJ cũng trải qua hành trình dài “tìm đường” đổi mới sáng tạo toàn diện hệ thống 400 cửa hàng với hơn 7000 nhân sự, một cấu trúc phức tạp với nhiều phòng ban khác nhau. 

Thời điểm đó, PNJ rơi vào khủng hoảng vì giá cổ phiếu tụt, doanh số giảm, nhân sự nghỉ việc ồ ạt vì hệ thống mới khó dùng. “Chúng tôi chấp nhận. Nếu ai muốn xin nghỉ vì cho rằng xài hệ thống mới khó quá thì công ty cũng sẽ giải quyết cho nghỉ. Những người còn lại kiên định đi theo sự thay đổi này thì mới thắng được”, bà Dung nhớ lại. 

Thực hiện đổi mới sáng tạo mở: Top down hay bottom up?

Thực tế, nhiều doanh nghiệp đang hối hả “bắt nhịp” đổi mới sáng tạo, nhưng lại bỏ qua nền tảng quản trị và kiến thức vận hành cho nhân viên các cấp phía dưới. Hệ quả là, bộ máy tổ chức trở nên rời rạc, thiếu hệ thống đo lường, thiếu quy trình chặt chẽ, dẫn đến việc triển khai đổi mới sáng tạo gặp nhiều khó khăn, thiếu hiệu quả.

Chiến lược đổi mới sáng tạo cần đồng điệu với văn hóa tổ chức, gắn kết tầm nhìn và mục tiêu chung, đồng thời được tất cả nhân sự thấu hiểu và đồng lòng thực hiện. Bên cạnh những ý tưởng đột phá, đổi mới sáng tạo cũng chú trọng những thay đổi vi mô, mang tính tích lũy cao, được thực hiện bởi từng cá nhân trong tổ chức. 

Do đó, một chiến lược kinh doanh hiệu quả dựa trên năng lực hiện tại của doanh nghiệp, kết hợp với sự lãnh đạo sáng suốt và tạo điều kiện vận hành bài bản sẽ tạo nền tảng vững chắc cho đổi mới sáng tạo, giúp tổ chức nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. 

Mô hình ngôi nhà: Các trụ cột đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp

Đúc kết từ những mô hình đổi mới sáng tạo nổi tiếng nhất, kết hợp với thực tiễn thị trường Việt Nam, BambuUP đã tổng hợp và cho ra mắt mô hình “Các trụ cột Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp” dưới đây để doanh nghiệp có thể tham khảo và ứng dụng cho quá trình xây dựng hệ thống Đổi mới sáng tạo của riêng mình. 

Mô hình vừa được ra mắt trong cuốn Sổ tay Đổi mới sáng tạo Doanh nghiệp, do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia phối hợp thực hiện cùng BambuUP.

Trong quá trình Đổi mới sáng tạo, có 3 yếu tố chính mà doanh nghiệp cần quan tâm: 

Yếu tố đầu tiên là Chiến lược kinh doanh, bao gồm các cấu phần về Tầm nhìn, Sứ mệnh và Chiến lược dài hạn của doanh nghiệp. Câu chuyện Đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp luôn bắt đầu từ việc doanh nghiệp phải xác định chiến lược kinh doanh trong ngắn và dài hạn của mình. Đây là yếu tố quyết định và trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động của các phòng ban bên dưới. 

Yếu tố thứ hai là các cấu phần thúc đẩy Đổi mới sáng tạo, bao gồm Hệ thống Quan điểm, Hệ thống Đo lường, Hệ thống Quy trình và Triết lý quản trị con người. Đây là những khía cạnh nền tảng mà các tổ chức tư vấn thường sử dụng để đánh giá năng lực Đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp. Chi tiết hơn của những hệ thống này như sau: 

• Hệ thống Quan điểm

Dựa vào năng lực hiện tại, Hệ thống Quan điểm định hướng ưu tiên đổi mới sáng tạo của tổ chức: phát triển sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu thị trường, tối ưu quy trình, tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực hoặc tiếp cận thị trường mới để gia tăng doanh thu. Ngoài ra, Hệ thống Quan điểm cũng là nền tảng xây dựng các chính sách và quy định cụ thể, phân công vai trò và trách nhiệm của từng bộ phận trong việc thực hiện các chính sách này. 

• Hệ thống Đo lường

Hệ thống Đo lường sử dụng các chỉ số then chốt phản ánh hiệu quả đổi mới sáng tạo, bao gồm tỷ lệ doanh thu từ sản phẩm mới, độ hài lòng của khách hàng, tiết kiệm chi phí từ quy trình cải tiến… Bên cạnh đó, Hệ thống Đo lường cũng là thước đo, giúp đánh giá, rà soát toàn diện mức độ hiệu quả triển khai các dự án Đổi mới sáng tạo.

• Hệ thống Quy trình

Hệ thống Quy trình miêu tả trình tự các bước tiến hành thực hiện và quản trị Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, từ khâu phát hiện và phân tích nhu cầu thị trường, đánh giá lựa chọn ý tưởng, phát triển đến thương mại hóa sản phẩm/dịch vụ ra thị trường. Đồng thời, Hệ thống Quy trình bài bản cũng phân công vai trò & trách nhiệm tại từng bước, đảm bảo sự phối hợp hiệu quả và thống nhất. 

• Triết lý quản trị nguồn nhân lực

Triết lý quản trị nguồn nhân lực đóng vai trò xuyên suốt trong cơ cấu hỗ trợ triển khai đổi mới sáng tạo. Triết lý này nhấn mạnh chính sách quản trị nguồn nhân lực, cấu trúc tổ chức linh hoạt và văn hóa trao quyền, khuyến khích tinh thần tự chủ, trách nhiệm phục vụ Đổi mới sáng tạo. 

Yếu tố cuối cùng là các trợ lực thúc đẩy Đổi mới sáng tạo, hay các năng lực nội tại của doanh nghiệp. Những cấu phần như các năng lực hỗ trợ, các cơ chế thúc đẩy, nguồn lực đầu tư về cơ sở hạ tầng, kinh phí tài trợ hay các tài sản vô hình và các đối tác trong hệ sinh thái của doanh nghiệp đóng vai trò đảm bảo các hoạt động phía trên diễn ra hiệu quả và tăng khả năng thành công của các dự án Đổi mới sáng tạo

Tóm lại, Đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và bứt phá trong thị trường đầy biến động. Tuy nhiên, đó cũng là hành trình dài và đầy thử thách, cần có sự cam kết từ lãnh đạo, văn hóa cởi mở và sẵn sàng thay đổi, cùng với hệ thống quy trình bài bản để đổi mới sáng tạo đồng nhất, hiệu quả, 

Doanh nghiệp có nhu cầu nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu?

Ngoài Mô hình ngôi nhà đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, BambuUP cung cấp một quy trình kết nối đổi mới sáng tạo chuẩn, được hình thành dựa trên ba năm kinh nghiệm tích lũy từ nhiều thương vụ thành công trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề. Quy trình này không chỉ là kết quả của sự thử nghiệm và tinh chỉnh liên tục, mà còn là một khung lý thuyết toàn diện giúp doanh nghiệp xây dựng và triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo hiệu quả, linh hoạt.

=> Để BambuUP đồng hành tư vấn quá trình thực thi đổi mới sáng tạo mở hiệu quả, vững tâm từng bước. 

--- 

InnovationUP: Chuỗi nội dung nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo doanh nghiệp. Chuỗi nội dung này là một loạt tài liệu hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy các hoạt động đổi mới sáng tạo, từ đó tạo ra giá trị mới, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Nhi Thiệu