📖 MỤC LỤC BÀI VIẾT 📖
Để duy trì vị thế dẫn đầu, các tập đoàn không thể chỉ dựa vào nội lực. Nghị quyết 68-NQ/TW là lời nhắc mạnh mẽ rằng khu vực tư nhân sẽ là động lực then chốt cho tăng trưởng, trong đó các tập đoàn lớn đóng vai trò đầu tàu. Để hiện thực hóa mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu và đóng góp trên 60% GDP vào năm 2045, tư duy “đóng” truyền thống cần được thay thế bằng chiến lược đổi mới sáng tạo mở - hợp tác chặt chẽ với startup, viện nghiên cứu, trường đại học và các tổ chức trung gian nhằm tăng tốc R&D, rút ngắn chu kỳ đổi mới và dẫn dắt quá trình chuyển đổi số trên toàn nền kinh tế.
>> Tham khảo: Đổi Mới Sáng Tạo Mở (Open Innovation): Mô Hình Đột Phá Giúp Tăng Tốc Đổi Mới Sáng Tạo
I. Hiểu rõ nghị quyết 68-NQ/TW: Động lực phát triển khu vực kinh tế tư nhân
Ngày 04/05/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW, đánh dấu bước ngoặt trong chính sách phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết là sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức: từ vị thế được xem là thành phần “bổ sung”, kinh tế tư nhân nay được khẳng định là “động lực then chốt” - lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển bền vững.
Nghị quyết đặt mục tiêu tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và ổn định để khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ, hiệu quả và bền vững. Đến năm 2030, khu vực tư nhân, được kỳ vọng sẽ đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 10-12%/năm, đóng góp 55-58% GDP, nâng năng suất lao động 8,5-9,5%/năm và đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu ASEAN, Châu Á về công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tầm nhìn đến năm 2045 là hình thành khu vực kinh tế tư nhân có năng lực cạnh tranh toàn cầu, đóng góp trên 60% GDP [1].
Một số điểm nổi bật của nền kinh tế tư nhân (Nguồn: Internet)
Để hiện thực hóa các mục tiêu này, Nghị quyết đề ra nhiều nhóm giải pháp then chốt. Trước hết là xây dựng môi trường kinh doanh thực sự thông thoáng, minh bạch và ổn định, bảo vệ quyền sở hữu, quyền tự do kinh doanh cũng như đảm bảo cạnh tranh bình đẳng. Một điểm đáng chú ý là chủ trương xóa bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất vào năm 2026, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ kinh doanh phát triển và chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Nghị quyết cũng quy định rõ việc không được thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp và hộ kinh doanh quá một lần trong năm, trừ trường hợp có bằng chứng vi phạm rõ ràng, nhằm giảm thiểu tình trạng nhũng nhiễu và tạo môi trường kinh doanh ổn định.
Để môi trường kinh doanh trở nên thông thoáng và minh bạch hơn, trong năm 2025, nhà nước sẽ hoàn thành việc rà soát, loại bỏ những điều kiện kinh doanh không cần thiết, các quy định chồng chéo và không phù hợp, gây cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân. Đồng thời, sẽ thực hiện cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ pháp luật và 30% điều kiện kinh doanh, tiếp tục đẩy mạnh việc cắt giảm trong các năm tiếp theo.
Bên cạnh đó, Nghị quyết đặc biệt nhấn mạnh vai trò của khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, những yếu tố cốt lõi giúp kinh tế tư nhân nâng cao năng suất và tạo ra lợi thế cạnh tranh dài hạn [2]. Mục tiêu là đưa Việt Nam trở thành một trong 3 quốc gia hàng đầu ASEAN và top 5 châu Á về công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nghị quyết khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo và Blockchain.
Bên cạnh việc khuyến khích doanh nghiệp, chính phủ cũng sẽ đồng hành bằng cách xây dựng nền tảng hỗ trợ như phát triển tín dụng xanh, triển khai các chính sách ưu đãi lãi suất và khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho các dự án xanh, kinh tế tuần hoàn, đồng thời thúc đẩy việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG.
Nghị quyết cũng hướng tới việc xây dựng một khu vực kinh tế tư nhân vững mạnh, có năng lực cạnh tranh cao. Đặc biệt, tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cùng sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) và các startup được đặt ở vị trí trung tâm. Các doanh nghiệp này sẽ được hỗ trợ tiếp cận hiệu quả hơn với các nguồn lực về đất đai, vốn và nhân lực chất lượng cao, đồng thời được tạo điều kiện để tham gia sâu rộng vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Trong khuôn khổ giải pháp này, nghị quyết đã triển khai chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho 10.000 giám đốc điều hành; đồng thời huy động các doanh nhân thành đạt tham gia đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm, truyền cảm hứng và hỗ trợ thiết thực, hiệu quả cho đội ngũ doanh nhân [3].
Một điểm quan trọng khác là tăng cường kết nối trong nội bộ khu vực tư nhân, cũng như giữa khu vực tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), nhằm tạo thành chuỗi giá trị liên kết hiệu quả và lan tỏa công nghệ. Việc thúc đẩy hợp tác, chia sẻ tri thức và chuyển giao công nghệ được coi là động lực quan trọng giúp nâng tầm toàn khu vực tư nhân [3].
Cuối cùng, Nghị quyết cũng đặt mục tiêu phát triển các tập đoàn tư nhân lớn có năng lực cạnh tranh khu vực và quốc tế - những đầu tàu có khả năng dẫn dắt sự phát triển của toàn bộ khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam [3].
Nghị quyết 68-NQ/TW được cho là sẽ giúp Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.
Để kinh tế tư nhân thực sự trở thành lực lượng tiên phong như kỳ vọng của Nghị quyết, cách tiếp cận đổi mới sáng tạo cũng cần được nhìn nhận lại. Trong bối cảnh tri thức phân tán, công nghệ thay đổi nhanh và nhu cầu hợp tác ngày càng lớn, mô hình đổi mới sáng tạo mở đang trở thành lời giải phù hợp hơn cho thời đại số, nơi không ai có thể đổi mới một mình.
>>> Xem thêm: Đổi mới sáng tạo và tái cấu trúc: Lợi hay hại?
II. Đổi mới sáng tạo mở: Một mệnh lệnh chiến lược trong nghị quyết 68-NQ/TW
Trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết 68, mô hình đổi mới khép kín - vốn tập trung vào nguồn lực và kiến thức nội bộ, có thể đã không còn phù hợp để đạt được các mục tiêu tham vọng trong kỷ nguyên số. Đổi mới khép kín, nơi doanh nghiệp tự mình tạo ra, phát triển và thương mại hóa ý tưởng, có một số hạn chế.
Thứ nhất, mô hình này có thể bỏ lỡ những ý tưởng và chuyên môn giá trị từ bên ngoài. Trong kỷ nguyên số, kiến thức và công nghệ phát triển nhanh chóng, không một tổ chức nào có thể độc quyền mọi kiến thức cần thiết để đổi mới. Giới hạn đổi mới trong phạm vi nội bộ dẫn đến tốc độ phát triển chậm và bỏ lỡ cơ hội thị trường quan trọng [4] [5] [6].
Thứ hai, đổi mới khép kín thường đòi hỏi chi phí đầu tư R&D lớn và tiềm ẩn rủi ro cao. Các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường không đủ nguồn lực duy trì R&D quy mô lớn một cách độc lập. Thứ ba, mô hình này dễ dẫn đến trùng lặp nỗ lực và thiếu phối hợp giữa các doanh nghiệp, làm giảm hiệu quả chung của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia [4] [5]
Báo cáo Hệ sinh thái Đổi mới Sáng tạo Mở Việt Nam 2023 (Nguồn: BambuUP)
Ngược lại, đổi mới sáng tạo mở được hiểu rộng hơn: doanh nghiệp không chỉ tận dụng nguồn lực nội bộ mà còn chủ động tiếp nhận sáng kiến bên ngoài (inbound), đồng thời chia sẻ hoặc thương mại hóa tài sản trí tuệ chưa khai thác hiệu quả (outbound). Hợp tác hai chiều (coupled) giúp các bên cùng phát triển giải pháp, nâng cao hiệu quả, tăng tốc quá trình đổi mới và mở rộng khả năng ứng dụng [4] [5]
Hiện có 4 mô hình đổi mới sáng tạo mở:
1. Outside-in: Doanh nghiệp tìm kiếm ý tưởng, công nghệ từ startup, khách hàng, trường đại học hoặc viện nghiên cứu bên ngoài để cải tiến sản phẩm và nâng cao sức cạnh tranh.
2. Inside-out: Doanh nghiệp đưa ý tưởng nội bộ ra bên ngoài qua hợp tác nghiên cứu, chuyển giao hoặc cấp phép công nghệ để thương mại hóa.
3. Coupled: Kết hợp nguồn lực và ý tưởng nội bộ với đối tác bên ngoài để tạo sản phẩm hoặc dịch vụ mới, tối ưu sức sáng tạo và tăng tốc đổi mới.
4. Collaborative: Doanh nghiệp liên kết lâu dài với nhiều đối tác, bao gồm cả đối thủ cạnh tranh và startup, cùng nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa công nghệ, ý tưởng bền vững.
Các mô hình này không chỉ mang tính lý thuyết mà đã được nhiều doanh nghiệp toàn cầu và khu vực áp dụng linh hoạt trong bối cảnh cạnh tranh số, tuy nhiên, tùy vào quy mô, nguồn lực và chiến lược đổi mới, mỗi doanh nghiệp có thể lựa chọn cách tiếp cận phù hợp.
Sự khác biệt giữa hệ sinh thái Đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái Đổi mới Sáng tạo Mở (Nguồn: Internet)
Việc áp dụng đổi mới sáng tạo mở mang lại nhiều lợi thế như: tiếp cận lượng lớn ý tưởng và chuyên môn bên ngoài, rút ngắn chu kỳ đổi mới, giảm chi phí R&D, chia sẻ rủi ro, thích ứng nhanh với xu hướng thị trường và tạo dòng doanh thu mới. Mô hình này đã phá vỡ giới hạn của mô hình đổi mới khép kín truyền thống, vốn đòi hỏi nguồn lực lớn và dễ tụt hậu trước tốc độ thay đổi công nghệ [4] [5] [6].
Trong Nghị quyết 68-NQ/TW, đổi mới sáng tạo mở được xem là khuôn khổ tổ chức lại doanh nghiệp, đặc biệt trong khu vực kinh tế tư nhân. Thay vì hoạt động đơn lẻ, doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ với viện nghiên cứu, startup, tổ chức trung gian và đối tác toàn cầu để tận dụng tri thức phân tán trong xã hội, từ đó tạo dựng nền tảng phát triển bền vững và năng động trong thời đại số.
>>> Xem thêm: Mô hình đổi mới sáng tạo tương tác: Cơ hội mới cho doanh nghiệp
III. Tại sao Đổi mới Sáng tạo Mở là chiến lược trung tâm trong thực thi NQ68?
Đổi mới sáng tạo mở không chỉ đơn thuần là một mô hình đổi mới mà còn là công cụ then chốt để nâng cao hiệu lực chính sách và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong bối cảnh kinh tế số hiện nay. Khi doanh nghiệp, đặc biệt là các SME - được tạo điều kiện để góp ý, thử nghiệm các giải pháp cải cách trong môi trường pháp lý linh hoạt… các doanh nghiệp sẽ trở nên chủ động hơn và tin tưởng vào các chính sách hỗ trợ từ nhà nước [11].
Ngoài ra, việc truyền thông các câu chuyện hợp tác thành công giữa startup và tập đoàn, hoặc giữa doanh nghiệp với viện nghiên cứu, chính là cách truyền cảm hứng mạnh mẽ. Những ví dụ cụ thể về sự hợp tác hiệu quả này cho thấy sức mạnh của kết nối và đổi mới sáng tạo. Chính những câu chuyện thật, người thật, việc thật này sẽ khơi dậy tinh thần khởi nghiệp, hun đúc niềm tự hào dân tộc - đúng như mục tiêu đầu tiên mà Nghị quyết 68 hướng đến [11].
Thứ hai, thông qua đổi mới sáng tạo mở, các cơ quan quản lý có thể triển khai các sandbox pháp lý, không gian thử nghiệm chính sách trong môi trường kiểm soát rủi ro, từ đó xây dựng khung pháp lý linh hoạt, phù hợp với các công nghệ mới như tài chính số, AI, tài sản số, thương mại điện tử. Đây là cách tiếp cận đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia, và đặc biệt phù hợp với tinh thần cải cách mà Nghị quyết 68 đề ra [12] [11].
Bên cạnh đó, các nền tảng số và hệ thống dữ liệu mở tạo điều kiện cho doanh nghiệp chia sẻ thông tin, kết nối với cơ quan quản lý và đối tác một cách minh bạch, góp phần giảm thiểu thời gian, chi phí và rủi ro trong quá trình tương tác.
Câu chuyện về hỗ trợ tài chính và hạ tầng cho các hoạt động R&D và đổi mới là một phần không thể bỏ qua trong nghị quyết 68. Nhiều cơ chế tài chính hỗ trợ doanh nghiệp như được vay vốn dựa trên dòng tiền và tài sản vô hình, được tính chi phí R&D gấp 200% khi xác định thu nhập chịu thuế và trích tối đa 20% thu nhập cho quỹ nghiên cứu.
Khu công nghiệp Bình Dương BDIP (Nguồn: Internet)
Ngoài ra, họ có thể sử dụng phòng thí nghiệm công lập với chi phí hợp lý, được miễn thuế thu nhập từ chuyển nhượng vốn góp vào doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, và được giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm nếu đặt tại các khu công nghiệp - nơi tối thiểu 5% diện tích sẽ được dành riêng cho các doanh nghiệp nhỏ, vừa và khởi nghiệp sáng tạo.
Tuy nhiên, để những chính sách này phát huy tối đa hiệu quả, các doanh nghiệp nhỏ nên ưu tiên đồng phát triển sản phẩm với các công ty lớn, để rút ngắn thời gian thương mại hóa ý tưởng, tăng hiệu quả sử dụng giữa các nguồn lực… đây cùng là điểm chính cốt lõi của đổi mới sáng tạo mở [10].
Khoa học công nghệ là động lực trong xây dựng đất nước phát triển (Nguồn: Internet)
Tinh thần khoan dung rủi ro trong đổi mới, cũng là một điểm nổi bật của nghị quyết 68 được thể hiện qua các chủ trương như: Không hình sự hóa các hành vi không cố ý, không áp dụng hối tố đối với chính sách, hay sửa đổi luật phá sản theo hướng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Đây là những nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp yên tâm thử nghiệm, chấp nhận sai sót và học hỏi, những yếu tố không thể thiếu để thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở [9].
Cuối cùng, Đổi mới Sáng tạo Mở là công cụ thiết thực để vận hành mô hình “liên kết bốn nhà”, Nhà nước, Doanh nghiệp, Nhà khoa học và Nhà đầu tư - vốn được xem là trụ cột thúc đẩy đổi mới sáng tạo bền vững tại Việt Nam. Các khung phương pháp và nền tảng Đổi mới Sáng tạo Mở giúp tạo điều kiện cho sự tương tác và hợp tác hiệu quả giữa các bên, thu hẹp khoảng cách giữa các nhóm đối tác với nguồn lực và mục tiêu khác nhau.
Đồng thời, sự hỗ trợ của các nền tảng như BambuUP - nền tảng kết nối thông tin và nguồn lực toàn diện cho các doanh nghiệp, tập đoàn, cũng góp phần tạo nên một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động, phù hợp với tinh thần và mục tiêu của Nghị quyết 68 [14].
Trong bối cảnh hiện nay, Đổi mới Sáng tạo Mở không chỉ là một lựa chọn mà còn là chìa khóa chiến lược để thực thi thành công Nghị quyết 68. Qua đó, Việt Nam có thể xây dựng một nền kinh tế năng động, linh hoạt và hội nhập, tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai.
>>> Xem thêm: Mô hình ngôi nhà đổi mới sáng tạo là gì?
IV. Trung tâm “Thách thức Đổi mới sáng tạo Mở" của BambuUP
BambuUP, ngoài sứ mệnh kết nối thông tin và cung cấp nguồn lực đổi mới sáng tạo toàn diện cho doanh nghiệp, còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới ngày càng mở rộng và bền vững. Một trong những nền tảng tiêu biểu thể hiện cam kết này chính là Trung tâm Thách thức Đổi mới sáng tạo Mở [13].
Đây là một nền tảng độc đáo, được thiết kế như một không gian phù hợp để các doanh nghiệp và tổ chức chia sẻ những thách thức trọng yếu trong hoạt động kinh doanh và vận hành. Điểm đặc biệt của trung tâm nằm ở khả năng kết nối những vấn đề nội tại của doanh nghiệp với trí tuệ và năng lực đổi mới từ bên ngoài, theo đúng tinh thần của mô hình Đổi mới sáng tạo Mở (Open Innovation). Cụ thể, trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm những giải pháp thực tiễn từ các nhà cung cấp đổi mới sáng tạo tài năng trong và ngoài nước [13].
Trung tâm Thách thức Đổi mới sáng tạo Mở của BambuUP (Nguồn: BambuUP)
Về quy trình hoạt động, Trung tâm Thách thức Đổi mới sáng tạo Mở khuyến khích các doanh nghiệp chủ động liên hệ để bắt đầu quá trình chẩn đoán thách thức. Khi tiếp nhận đề xuất, trung tâm sẽ phối hợp với doanh nghiệp để phân tích, xác định rõ ràng bản chất và nguyên nhân cốt lõi của vấn đề, từ đó cùng xây dựng một "đề bài thách thức" cụ thể và có khả năng thu hút giải pháp từ cộng đồng đổi mới sáng tạo [13].
Trung tâm không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có tính ứng dụng cao, thể hiện qua các "Challenge Room", không gian thách thức được thiết kế riêng cho từng doanh nghiệp. Sự tham gia của nhiều công ty lớn thuộc đa dạng lĩnh vực như Phúc Sinh Corp. (nông sản), FPT Telecom (công nghệ), Viettel Telecom (viễn thông), Kingtrees Ecosystem (cảnh quan), FasLink (may mặc), Tập đoàn NAGAKAWA (đa ngành), QualComm (công nghệ kết nối), Smollan (bán lẻ), và Thủ Đô Multimedia (OTT) cho thấy tiềm năng và hiệu quả thực tế của nền tảng này trong việc giải quyết các bài toán kinh doanh thông qua hợp tác đổi mới [13].
----------------
Dung Tran
BambuUP sở hữu một mạng lưới nguồn lực mạnh mẽ, sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp. Chúng tôi đã có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành Đổi mới Sáng tạo Mở và kết nối với các chuyên gia hàng đầu trong ngành, giúp doanh nghiệp khám phá những giải pháp bền vững và tạo ra giá trị lâu dài.
Chúng tôi đã đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp lớn như EVN, Heineken Việt Nam, FASLINK, DKSH Smollan... trong việc công bố các thách thức đổi mới sáng tạo mở.
BambuUP tự hào là đối tác chiến lược đáng tin cậy, luôn hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động đổi mới sáng tạo và quá trình chuyển đổi xanh mạnh mẽ.
Để không bỏ lỡ những tin tức mới nhất hàng tuần về Đổi Mới Sáng Tạo Xanh tại Việt Nam, bạn có thể:
